از محو کن طراحی استفاده کنیم یا نکنیم؟

معمولا در کلاس های طراحی با افرادی مواجه می شوم که چنین پرسشی دارند. برخی تصور می کنند بدون محو کن نمی شود طراحی کرد، و برخی دیگر معتقدند که در یک طراحی حرفه ای نباید از این ابزار استفاده کرد. همه این افراد متاسفانه در یک چیز وجه اشتراک دارند و آن اینکه به دنبال یک پاسخ به شدت مطلق برای یک سوال به شدت کلی هستند: بله یا خیر! البته پاسخ من هم بله یا خیر نیست چون علاقمند نیستم نسخه کلیشه ای دیگران را استفاده، یا نسخه خودم را برای دیگران کلیشه کنم. بنابراین در بخش زیر ضمن نگارش توضیحاتی در مورد ماهیت محو کن طراحی ، تلاش می کنم تا به این پرسش با محوریت نوع طراحی، جنس محوکن و خواست هنرمند، پاسخی کافی و کاربردی بدهم.

---

محو کن طراحی چیست

 _{به تفاوت ظاهری دو نوع محو کن توجه کنید}

حتما می دانید که ابزار محو کن (Blending Tools) در واقع یک کاغذ لوله شده است که سر آن تیز شده و در اندازه ها و برندهای گوناگونی تولید می شود. نوع رایج تر آن blending stump است که دو سر آن بعد از لوله شدن، تیز شده. یک نوع پیچان محوکن هم وجود دارد که تنها یک سر آن تیز است و شبیه کاغذی است که به صورت پله ای دور خود پیچیده شده و به آن تورتیون (Tortillon) گفته می شود. برای تمیز کردن محو کن نباید مانند تراشیدن مداد عمل کرد، بلکه می توان از یک برگ سمباده ریز استفاده کرده یا پهنای آن را به آرامی روی یک پاکن کشید. همانطور که در بالا نیز اشاره کردم پاسخ درست به سوال استفاده از این ابزار، با محوریت سه مسئله باید انجام شود. در ادامه به این سه مسئله اشاره می کنم:

نوع طراحی

در ابتدا باید مشخص کرد وقتی از طراحی صحبت می کنیم، دقیقا از چه نوع طراحی و با چه تکنیکی صحبت می کنیم. به عنوان مثال وقتی اسکیس یا طراحی با هاشور ملاک باشد طبیعتا استفاده از محوکن عاقلانه نیست. اما اگر شیوه های پرداخت، و ساخت و ساز مد نظر باشد این ابزار می تواند به شرط رعایت اصول، ابزاری مفید باشد. در انتهای این نوشته به این اصول اشاره مختصری می کنم.

جنس محو کن

محو کن ها به لحاظ جنس و نحوه اثرگذاری کاملا متفاوت هستند. برخی از آن ها به هیچ عنوان قابل استفاده نیستند. مثلا تا این تاریخ هیچ گونه برند ایرانی به درد بخوری در بازار ندیده ام. در میان انواع خارجی هم برخی به دلیل اثرپذیری و اثرگذاری شدید، پتانسیل چرک کردن طراحی را دارند. پیشنهاد من برای یک نوع مناسب، معمولا محو کن کرتاکالر سری 43005 است. این محوکن طراحی اندازه مناسبی دارد و اثر نسبتا تمیزی از خود به جا می گذارد.

 _{محو کن کرتاکالر سری 43005}

خواست هنرمند

اثر هر هنرمندی بر اساس معیارهای متفاوتی خلق می شود. این معیارها باعث تنوع تکنیکی و رویکردهای متفاوتی در هنرمندان می شود. بنابراین آشکار است که اگر استفاده از یک ابزار می تواند برای حصول نتیجه بهتر در طراحی یک هنرجو یا هنرمند مفید باشد، استفاده از آن هیچ منعی ندارد. محو کن هم از این قاعده جدا نیست. بنابراین بهتر است کاربرد صحیح این وسیله را در کار خود بیازمایید و بعدا برای استفاده کردن یا نکردن از آن تصمیم بگیرید. اجازه ندهید دیگران به جای شما تصمیم بگیرند.

چگونه از محو کن استفاده کنیم

به طور مختصر اشاره کنم که یک اصل کلی از نظر من در استفاده از چنین ابزارهای مکملی باید رعایت شود. بر اساس این اصل، باید به شکلی ملایم و کم از محوکن استفاده کنیم که در نگاه اول کاربرد آن برای بیننده مشخص نباشد. به عبارت دیگر متکی بودن به عمل محو کردن در طراحی، باعث کشته شدن بافت کاغذ طراحی و احتمالا کثیفی کار خواهد شد. در چنین شرایطی بر روی خاکستری های روشن باید از پهنای محوکن و فشار کم آن استفاده کرد. در نهایت نیز بهتر است عمل محو کردن را بیشتر به عنوان یک زیرسازی برای پرداختن به لایه های رویی استفاده کنیم. جزئیات بیشتری نیز در استفاده از آن وجود دارد که در کلاس آن ها را شرح می دهم و اینجا مجال پرداختن به آن ها نیست.